Cú phát bóng dũng mãnh của Trung Nam (ĐKVĐ Maseco TPHCM)
Sau khi Chuyên mục: "Trên Băng Ghế HLV" ra mắt, BCSG đã nhận được nhiều phản hồi tích cực về chuyên môn của bài viết, dĩ nhiên cũng có những phản ứng tiêu cực đó là khó áp dụng cho BCVN vì hoàn cảnh và phương pháp quản lý của LĐBCVN. Tuy nhiên, BCSG đã trao đổi với các HLV và Chuyên gia là không nhằm mục đích chỉ trích LĐBCVN hay cá nhân HLV nào khác mà tiêu chí quan trọng là đóng góp chuyên môn, thông qua thực tiễn trực quan trên sân thi đấu, truyền hình và tài liệu hiện đại ở nước ngoài. Và đây là bài viết rất bổ ích của một HLV rất thành công về thành tích ở Việt Nam và đang là nghiên cứu sinh chuyên sâu về bóng chuyền.
Phát bóng là một trong những xu thế nâng cao trình độ kỹ - chiến thuật cá nhân trong BC hiện đại, phát bóng là hoạt động tấn công đầu tiên, là một phần trong hệ thống chiến thuật phòng thủ do đối phương không có điều kiện tốt nhất để tấn công. Theo các kết quả nghiên cứu gần đây của các chuyên gia, HLV BC trình độ cao như:... Cả yếu tố ghi điểm và kết thúc trận đấu trong BC hiện đại bao gồm phát bóng, đập bóng Mikko Häyrinen, José Manuel Palao, Policarpo Manzanares, David Valades.. và lỗi của đối phương. Tận dụng ưu thế về chiều cao, sức bật tốt, kỹ thuật nhảy phát bóng (jump service) được hầu hết các VĐV hiện nay thực hiện, kể cả các đội bóng khu vực châu Á, nhiều HLV BC thế giới đã tổng kết: phát bóng tốt đã giành được 50% cơ hội thắng trận đấu.
Một dẫn chứng, trong các trận đấu với Việt Nam trước đây, các VĐV Thái Lan chủ yếu sử dụng chiến thuật phát bóng dài cuối sân vào các VĐV chủ công lùi đỡ chuyền 1, trận chung kết SEA Games 28, 2015, Thái Lan bất ngờ chuyển sang phát ngắn (câu) vào các VĐV ở hàng trước. Chiến thuật này gây khó khăn cho các VĐV hàng trước do cự ly gần lưới, khó điều chỉnh bóng tốt cho chuyền hai. Bất ngờ với lối đánh chậm rãi “buồn ngũ” đã làm các VĐV Việt Nam giảm hưng phấn sau trận thắng Indonesia, thua nhanh Thái Lan với tỷ số 3/0.
Có thể phân kỹ thuật nhảy phát bóng thành 2 loại hình sau:
1. Nhảy phát bóng xoáy xuống (Top spin) có đà và tại chổ, kỹ thuật phát này có thể tạo tốc độ bóng bay sang sân đối phương trên 32m/s, các VĐV tài năng cho loại hình này như: Milinkovic (Argentina), Sartoretti (Ý), Abramos (Nga)…Các VĐV Từ Thanh Thuận, Ngô văn Kiều, Lê Quang Khánh giống nhau trong kiểu phát này là đều chạy đà một bước.
2. Nhảy phát bóng bay (Float jump service) bằng một chân và hai chân, bóng sau khi rời tay hầu như bay theo phương ngang và không xoáy. Nghiên cứu từ Sasho MacKenzie, dựa vào đặc điểm kỹ thuật khi thực hiện (tung bóng, điểm tiếp xúc bóng, giai đoạn bay trên không gian…) kiểu phát này phân thành 2 loại hình:
1. Contact Focused - CF: chủ yếu tập trung vào tiếp xúc bóng chính xác, tạo điểm rơi chuẩn và hầu như không có lực, nhiều VĐV Việt Nam phát kiểu này.
2. Jump Focused - JF: tập trung vào việc bật nhảy chạy đà và bật cao như khi thực hiện nhảy phát xoáy xuống, bóng được tung chậm, cao, điểm tiếp xúc bóng cao. Sử dụng lực vai và cổ tay “đè” bóng bay từ trên cao xuống, kiểu phát này có thể tạo ra tốc độ bay đến 32m/s cho nam và 29m/s cho nữ. Các VĐV tiêu biểu tạo được hiệu quả loại hình phát này là Conte (Brazil), Anitga (Ac-hen-ti-na).
Để phân biệt cho chính xác 2 loại hình phát bóng này phải sử dụng công nghệ phân tích hình ảnh 3D do động tác kỹ thuật được thực hiện trên không và quỹ đạo bóng bay rất phức tạp.
Nhìn từ Olympic 2016.
Đội bóng số 1 thế giới đã làm khán giả nhà lo lắng với 2 trận thua cùng tỷ số 1/3 trước Ý và Mỹ, xếp hạng 4 ở vòng bảng, vào vòng tứ kết gặp đội đang có phong độ rất tốt Ac-hen-tin-a, nhất bảng B.
Từ đây, đội Bra xin cho thấy vì sao họ là số 1 thế giới, vượt qua Ac-hen-ti-na tỷ số 3/1, gặp lại tuyển Nga ở bán kết, đội đã thắng họ 3/2 ở trận chung kết kỳ Olympic trước (Luân đôn, 2012) sau khi đã dẫn trước 2/0. Vẫn những gương mặt củ 4 năm trước, đội Nga là Tetyukhin (8), S Grankin (5), Mikhaylov (17), Volkov (18), Braxin vẫn Bruno (1), Wallace (4), Sergio (10), Lucas (16), Brazil đã “trả thù” với tỷ số 3/0 nhanh chóng. Trận chung kết gặp lại Ý, đội đã thắng họ 3/1 ở vòng bảng, không phụ lòng các khán giả nhà cuồng nhiệt nhất thế giới với vũ điệu xứ sở Samba, thắng đội Ý 3/0, Brazil vô địch Olympic 2016 với hầu hết các giải thưởng cá nhân: Sergio Santos (Libero và VĐV xuất sắc nhất), Bruno Rezende (chuyền hai), Ricardo Lucarelli (tấn công biên), Walace de Souza (đối chuyền).
Bảng thống kê hiệu quả % thi đấu của đội Bra xin, ứng với từng đội trong bảng:
Đội
|
Tấn Công
|
Chắn/Ván
|
Phát/Ván
|
Phòng Thủ
|
Chuyền 2
|
Chuyền 1
|
Brazil (TK)
|
42.20%
|
2.00
|
0.75
|
3.00
|
13.55
|
39.44%
|
Achentina
|
33.94%
|
1.75
|
1.00
|
5.00
|
12.00
|
28.57%
|
Brazil (BK)
|
41.03%
|
2.33
|
0.67
|
8.00
|
13.00
|
37.50%
|
Nga
|
37.50%
|
1.67
|
1.0
|
1.33
|
12.33
|
37.07%
|
Brazil (CK)
|
33.78%
|
2.00
|
2.33
|
2.00
|
12.67
|
35.71%
|
Ý
|
39.19%
|
2.33
|
0.67
|
3.0
|
12.33
|
27.87%
|
Cú phát bóng của Từ Thanh Thuận (Á quân Sanest Khánh Hòa)
Nhìn các con số, chúng ta thấy tất cả đều đúng với quy luật trừ trận chung kết, với hiệu quả tấn công, phòng thủ, chuyền hai… đều vượt trội trong các trận tứ kết và bán kết, chiến thắng của đội Brazil là điều đương nhiên. Trong trận chung kết, các thông số này đều ngược lại, đội có hiệu quả tấn công, phòng thủ thấp hơn lại là đội giành chiến thắng tỷ số 3/0, có điều gì không hợp lý ở đây?. Có hai số liệu cần quan tâm là hiệu quả phát bóng của Bra xin tăng đột biến và đỡ chuyền một của đội Ý rất thấp, đây là con số tương quan hợp lý. Xem lại diễn biến trận chung kết, chúng ta thấy Bra xin bất ngờ thay đổi chiến thuật phát bóng, khác với các trận trước, các VĐV luân phiên thay đổi kiểu phát xoáy xuống và kiểu JF, điển hình là các VĐV số 13, 16, 4, 1, và Souza (13) ghi điểm kết thúc ván 2 với tỷ số 28 – 26 bằng một quả phát bóng.
Nhận định của tôi là Bra xin đã giấu “vũ khí chiến lược” là phát bóng từ đầu giải và chọn đúng thời điểm quyết định mới sử dụng. Hiệu quả đạt 2.33%/ván trong trận chung kết, có nghĩa là mỗi ván Brazil có được 2.33 điểm từ phát bóng, 3 ván là 7 điểm, tỷ số 3 ván là 25 – 22, 28 – 26, 26 – 24, cách biệt đúng là 7 điểm.
Ảnh: TOÀN NGUYỄN
HUẤN LUYỆN VIÊN
