Một pha phát bóng của Chủ công Từ Thanh Thuận
Phát bóng là vũ khí tấn công lợi hại nhất của các đội bóng mạnh trên thế giới, một pha phát bóng tốt là có thể ghi điểm trực tiếp, hoặc ít nhất nó có thể phá hỏng hệ thống chiến thuật của đối phương, hạn chế sự chuyển hoá trong chiến thuật của đội bạn, nhưng điểm lợi hại của Phát bóng trong Bóng chuyền tin tưởng rằng bất kỳ VĐV và HLV đều biết rõ, nhưng làm thế nào để phát huy tối đa sức mạnh của nó, đều này trước mắt là điều rất cần thiết đối với nền Bóng chuyền hiện còn non yếu như Việt Nam chúng ta, chính vì thế để cải thiện được tình hình phát bóng còn nhiều hạn chế cần phải nắm bắt kịp xu hướng và nguyên lý của phát bóng hiện đại.
Xu hướng Bóng chuyền hiện đại không ngừng phát triển, đòi hỏi các đội Bóng muốn tồn tại và đạt thành tích tốt tại các Giải đấu lờn thì cần phải trang bị cho mình nhiều “vũ khí” mới với sức công phá lớn, đồng thời phải bắt kịp với nhịp điệu phát triển của bóng chuyền Thế Giới. Kỹ thuật phát bóng luôn được rất nhiều đội bóng đặc biệt quan tâm và không ngừng phát triển, theo quan sát của Tôi tại tất cả các giải bóng chuyền thế giới, đặc biệt là tại các giải bóng chuyền quốc tế nữ từ nguồn kênh Youtube FIVB Volleyball qua 4 năm trở lại đây từ, chủ yếu từ năm 2012 đến năm 2016, thì xu hướng phát bóng của các đội bóng không ngừng thay đổi, sức đột phá trong các tình huống phát bóng cũng được tăng lên đáng kể. Thay đổi đáng kể nhất mà Cá nhân Tôi nhận định đấy là đại diện đến từ Châu Á đấy là đội tuyển bóng chuyền nữ Hàn Quốc.
Cú phát bóng dũng mãnh của chủ công Trung Nam
Sử dụng phương pháp theo dõi thống kê, liệt kê bất kỳ 10 trận thi đấu của đội nữ bóng chuyền Hàn Quốc tại các giải bóng chuyền quốc tế trên kênh Youtube FIVB Volleyball từ năm 2012 đến năm 2016 cho thấy lối phát bóng theo xu hương chạy đà nhảy phát bóng bay luôn được đội nữ Hà Quốc rèn luyện và hoàn thiện đặc biệt tốt. Xu hướng phát bóng này trong vòng 5 năm trở lại đây không còn gì là mới mẽ, nhưng để phát huy tối ta sức mạnh và hiệu quả của quả phát bóng này thì đòi hỏi VĐV và HLV cần nắm bắt được nguyên lý hoạt động của Phát bóng trong bóng chuyền, chọn điểm tiếp xúc bóng, ảnh hưởng đến sự phát huy của VĐV, đặc biệt là nguyên lý chạy lấy đà tạo lực ngang trong phát bóng.
Theo nguyên lý phát bóng thì bóng sau khi nhận lực tác động từ cánh tay VĐV thì Bóng sẽ bay đi theo quán tính của mình, do bóng có trọng lượng chịu tác dụng của lực hấp dẫn của trái đất, cùng thời điểm đấy, bóng xuất phát với gốc độ khác nhau, quá trình bay trong không khí chịu sực phân luồng của không khí nên tạo ra những quỹ đạo bay rất khác nhau. Dưới xu hướng phát bóng bay cũ, thì VĐV chủ yếu đứng tại chổ hoặc nhảy lên cao để nâng tầm cao của Bóng khi xuất phát, bóng bay ra chủ yếu dựa vào lực tác động của cánh tay là chính.
Còn theo nguyên lý phát bóng chuyền mới, VĐV chạy đà với khoản cách 5m, trọng lượng VĐV Bóng chuyển khoản 60kg-90kg, tốc độ chạy đà khoản 30km/h, thì tốc độ tác động vào Bóng khi tay tiếp xúc có thể giúp tốc độ bóng bay ra tăng lên 20-30%. Tốc độ bay càng nhanh trong không khí sẽ tạo ra nhiều quỹ đạo bay bất ngờ và khó đoán hơn.
Phân tích tất cả tình huống Phát bóng của các VĐV nữ Hàn Quốc trong các trận thi đấu quốc tế 2016 cho thấy, Tất cả VĐV đều sữ dụng nguyên lý phát bóng chạy đà nhảy phát bóng bay, chiều cao của tầm tiếp xúc bóng tính từ mặt đất là 2.62m, có vị trí tiếp xúc bóng nếu lấy vạch 9m cuối sân làm tâm độ O thì rơi vào khoản -0.5m đến +1m. Với nguyên lý phát bóng và vị trí điểm tiếp xúc bóng mà VĐV nữ Hàn Quốc chọn lựa là hoàn toàn phù hợp với nguyên lý vật lý. Nếu như vận tốc của bóng bay phụ thuộc rất lớn vào lực tác động, chiều dài đường đi, thời gian bay của bóng, sức cản của không khí (độ ma sát),… thì trong cùng một môi trường vận động như nhau, quá trình tạo lực ngang cộng sinh do chạy đà, sự tiếp xúc bóng tại vị trí cao hơn trên không giúp Bóng đi nhanh và mạnh hơn trong các tình huống phát bóng. Với nguyên lý mới mà đội bóng chuyền Nữ Hàn Quốc đã ứng dựng thì tại các giải bóng chuyền Quốc tế năm 2016 mà Họ đã tham gia thì tỉ lệ thành công trong các tình huống Phát bóng tăng 13% so với năm 2015, bao gồm các tình huống thắng điểm trực tiếp và các tình huống phá bước 1 đối phương, tỉ lệ cải thiện này đối với 1 đội bóng chuyền là một bước tiến rất lớn.
Vào năm 2015, cũng có một bài Báo Khoa Học của LiYiWei, Học Viện TDTT WuHan dùng mô hình phân tích động tác 3D và đo tốc độ của quả bóng để nghiên cứu sự tiến triển của động tác Phát bóng trong 10 năm qua, kết quả nghiên cứu đưa ra kết luận rằng, VĐV có động tác chạy đà càng nhanh, chiều dài bước trượt đà càng lớn thì sinh ra lực tác động vào đường bay của Bóng càng lớn, dẫn đến tốc độ bóng đi càng nhanh. Nghiên cứu phân tích và đã được tiến hành thực nghiệm trên nhiều đối tượng VĐV khác nhau, tính khả thi cũng được đánh giá rất cao. Nhưng LiYiWei cũng nêu ra những hạn chế trong kết quả nghiên cứu của mình, tốc độ bóng tuy có phần cải thiện nhiều, nhưng hiệu quả của từng quả phát bóng còn phụ thuộc nhiều vào trình độ và khả năng khống chế bóng của VĐV, vì lực tác động vào Bóng rất lớn nên bóng thường xuyên đi ra ngoài, chính vì vậy mà đa số các VĐV thường chọn đường chéo sân để phát, kéo dài đường đi của Bóng. Tất cả phân tích và số liệu dẫn chứng trên chủ yếu muốn nhấn mạnh 1 vấn đề chính là tốc độ chạy đà, chiều dài đường chạy đà sẽ giúp cải thiện tốc độ và sức công phá phát bóng của VĐV, nếu được lựa chọn điểm xuất phát và điểm bóng rơi hợp lý thì tin tưởng rằng đấy sẽ là một đường bóng tốt.
Rõ ràng xu hướng Bóng chuyền hiện đại luôn phát triển, bắt buộc chúng ta cũng phải thay đổi cho kịp với thời đại, nhưng thay đổi như thế nào cho phù hợp với tình hình và kỹ thuật của nền Bóng chuyền Việt Nam chúng ta, nhất là đối với Bóng chuyền nữ trong giai đoạn hiện nay. Sự thay đổi kịp thời sẽ tạo cho đội bóng nhà có một vũ khí lợi hại trong các giai đoạn tập huấn trước mắt. Tôi tin rằng, hệ thống phòng thủ và bước một của VĐV Bóng chuyền Việt Nam còn nhiều yếu kém một phần do sự công phá của Phát bóng còn hạn chế, nếu cải thiện được trình độ phát bóng trước mắt thì trình độ Bước một của VĐV bóng chuyền nước nhà chắc chắn sẽ được cải thiện rất lớn, hy vọng tương lai bóng chuyền Việt Nam sẽ ngày càng đi lên đỉnh cao của đấu trường quốc tế, châu Á và Thế Giới.
Ảnh: BẢO TOÀNNCS NGUYỄN HOÀNG HÀO (Học Viện TDTT Thượng Hải - Trung Quốc)
